درون دروازه قرآن شیراز را ببینید

دروازه قرآن یکی از نمونه‌های برجسته توجه به حضور خدا در همه ابعاد زندگی ایرانی‌هاست، حتی وقتی قرار است دروازه‌ای برای شهر بسازند. عضدالدوله دیلمی برای شهر شیراز دروازه‌ای از ساروج و خشت ساخت و بالای طاق آن قرآنی قرار داد تا مسافران از زیر آن رد شوند و در پناه خدا به سلامت بروند و بیایند. بعد از آن مردم اعتقادی راسخ به این دروازه پیدا کردند و جز وقت سفر، اول ماه قمری هم کنارش جمع می‌شدند تا در طول ماه از بلا به دور باشند. دروازه‌ای که شکوهی از معماری ایرانی اسلامی را به نمایش می‌گذارد؛ دروازه‌ای تشکیل شده از یک دهنه بزرگ که دو دهنه کوچک در دو سوی آن قرار گرفته‌اند. راه‌پله‌ای که به اتاق بالای دروازه می‌رود در دهنه غربی است. اتاقی که سه پنجره مشبک کاشی‌کاری‌شده دارد و قرآن حافظ مسافران در آن جای گرفته است. در دهنه شرقی، «حاج حسین ایگار» آرمیده است و البته خود دروازه الان یکی از جاهای دیدنی شیراز شده است. شیراز جز دروازه قرآن چند دروازه دیگر هم داشته است؛ دروازه اصفهان، دروازه سعدی، دروازه قصابخانه، دروازه کازرون و دروازه شاه داعی‌الله، اما تنها همین یکی مانده است. البته از بین بی‌شمار دروازه‌های شهرهای ایران که خراب شده‌ است تنها همین یکی مانده‌است و شاید دلیل این ماندگاری تقدسی بوده است که قرآن بالای اتاقک‌ دروازه به آن داده است و اعتقادی که مردم به آن داشتند. دروازه قرآن به‌دلیل بلایای طبیعی چندباری مرمت شده است. از جمله زلزله زمان قاجار که خرابی‌ها و صدمات به‌بارآورده‌اش را محمدزکی‌خان نوری تعمیر کرد. دو طرف این طاق قرآن دو اتاقک نگهبانی برای محافظت از دروازه ساخت و کنارش هم آب‌انباری ساخت که از آب رکن‌آباد پر می‌شد و گوارای وجود مسافر تازه از راه رسیده است. اما غم‌انگیز اینکه شهردار وقت شیراز در سال 1315 بنا را با دینامیت تخریب کرد تا راه عبورومرور خودرو و کامیون باز شود. هرچه قبلی‌ها برای این دروازه احترام قائل بودند، این آدم به فکر خودروها بود که راحت تردد کنند. اما از آن‌ جایی‌که این طاق قرآنی اهمیت معنوی زیادی برای شیرازی‌ها داشت و جمع‌شدن کنار آن از آداب اول هر ماه قمری، حال مردم از این رخداد بد شد تا اینکه 12 سال بعد (سال 1328) حاج حسین ایگار، بازرگان شیرازی معروف به اعتمادالتجار، این دروازه را با فاصله کمی از دروازه کهن ساخت؛ بزرگ‌تر و با دهانه‌ای قوسی تیزه‌دار و دهانه‌ای در چپ و راست آن و اتاقکی مستطیلی برای نگهداری قرآن. دورتادور این دروازه آیات قرآن با خط ثلث و نسخ کار شده است؛ در پیشانی شمال طاق آیه: «انّ هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم». (سوره اسراء، آیه 9)، بر پیشانی جنوبی و سمت شهر شیراز آیه: «قل لئن اجتمعت الانس و الجنّ علی…». (سوره اسراء، آیه 88) و در گوشه غربی طاق آیه: «انّا نحن نزّلنا الذّکر» و در گوشه شرقی: «و انّا له لحافظون» (سوره حجر، آیه 9). اعتماد‌التجار وصیت کرد او را سمت چپ دروازه که رو به دره بود دفن کنند. به دیدار دروازه که رفتید، سری هم به این بازرگان فهیم بزنید. این دروازه تا سال 1365 که همچنان مسیر تردد خودروها بود و از مسیر تاریخی اصفهان به شیراز ماشین‌ها از زیر آن رد می‌شدند. تا اینکه بالاخره در سال 1375 با شماره 1800 ثبت آثار تاریخی ملی شد.